لزوم ادامه کاووش در تپه ازبکی، دارنده بقایای شگفت معماری
تاریخ انتشار: ۵ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۲۷۴۲۴
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، نام ازبکی برگرفته از روستایی به همین نام که ممکن است از دوران صفویه "یوز بیگی" بود و با گذشت زمان به" اوز بیگی "و" ازبکی" تغییر نام یافته باشد.
پاسخ بسیاری از پرسش‌های باستان شناسان در مورد ری باستان به عنوان مهمترین شهر فلات مرکزی ایران را می‌توان در محوطه ازبکی یافت، زیرا یک شریان تاریخی مهم که غرب آسیا را به آسیای مرکزی متصل می‌کرد، شاهراه خراسان بزرگ است که از غرب به ری باستان پیوند می‌خورد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
ری باستان مهمترین شهر فلات ایران بود که اکنون گسترش لجام گسیخته پایتخت باعث شده است، لایه‌های باستان شناسی آن از دست برود و حُسن محوطه ازبکی این است که لایه‌های باستان شناسی که در ری از دست رفته، در تپه ازبکی باقی مانده است و هنوز می‌توانیم با کاوش به زوایای جدیدی از شناخت تاریخ کشور خود دست یابیم.
محوطه ازبکی اواسط هزاره دوم پیش از میلاد به شهر بزرگی تبدیل شد. در دوره ماد‌ها هم سه قلعه بر پا شد که آخرین آن‌ها دژ مادی با وسعتی بیش از ۹۰۰ متر مربع است.
مدیرکل حفظ و احیاء بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در نشست تبادل نظر راجع به قابلیت‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری محوطه ازبکی که اوایل تیر ۱۴۰۲ برگزار شد گفته بود: محوطه ازبکی قابلیت تبدیل شدن به پارک علم و فناوری در حوزه باستان‌شناسی را دارد.
فاطمه داوری موقعیت این محوطه، نزدیکی به تهران و ویژگی‌های منحصر بفرد محوطه ازبکی را عاملی دانست که می‌توان از آن به عنوان پایگاهی علمی - فرهنگی استفاده کرد.
بهمن گذشته هم سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز از تشکیل دبیرخانه ثبت جهانی محوطه ازبکی در نظرآباد خبر داده بود. یحیی دارایی با اشاره به اینکه نخستین خشت دست‌ساز بشر در یکی از تپه‌های محوطه ازبکی با قدمت ۹ هزار سال به دست آمده است، افزود: ارزش باستانی این اثر بسیار بالاست و ثبت این محوطه باستانی جزو مهمترین اقداماتی است که باید در استان صورت گیرد.
بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه باستانی ازبکی دربرگیرنده بقایایی تاریخی از اواخر هزاره هفتم پ. م تا دوره اسلامی است. یکی از دلایل انتخاب کاوش دراین محوطه باستانی مهم، وجود نمونه‌هایی از سفال فلات مرکزی با قدمت هزاره چهارم پ. م و پیشتر است.
نخستین فصل کاوش در جیران تپه در سال ۱۳۷۹ آغاز شد. حاصل این فصل کاوش، نمایان شدن گور‌های متعلق به دوره‌های اسلامی و عصر آهن در لایه‌های سطحی‌تر و بقایای لایه‌های فرهنگی متعلق به دوره پیش از تاریخ فلات مرکزی در لایه‌های عمیق‌تر بود.
وجود بقایای معماری عظیم از هزاره اول و دوم پ. م و همزمان با آن و به دست آمدن گورستان‌هایی متعلق به این دوران در جیران تپه، محوطه ازبکی را به یکی از نادرترین محوطه‌های شناخته شده اثر عصرآهن تبدیل کرده است.
محوطه باستانی ازبکی در نظرآباد و در ۴۵ کیلومتری کرج، واقع شده است. این محوطه گسترده باستانی، شامل یک تپه بلند مرکزی به ارتفاع ۲۶ متر از سطح زمین‌های اطراف و تعدادی تپه کوتاه است.
محوطه ازبکی و تپه‌های اقماری آن بیش از صد هکتار وسعت دارد. تحقیقات در محوطه نشان می‌دهد تپه‌های اقماری واقع در شمال تپه مرتفع (تپه اصلی) تا ساحل رودخانه‌ای که از حدود ۵۰۰ متری آن می‌گذشته ادامه داشت.
معرفی بخش‌های مختلف:
یان تپه
یان تپه که ارتفاع ناچیزی دارد، بیانگر ۵ دوره معماری خشتی از تمدن فرهنگی هزاره ششم و هفتم قبل از میلاد مسیح است.
جیران تپه
بلندای جیران تپه به ۲ متر می‌رسد و تپه کهن دژ یا همان تپه اصلی در حد فاصل ۲۵۰ متری ضلع جنوب غربی آن و یان تپه در ۳۰۰ متری ضلع شمال شرقی آن قرار گرفته است. اسکان در این تپه همانند یان تپه، تا همان هزاره هفتم برقرار بود، ولی با مرور خالی شد و پس از گذشت مدتی استقرار نوینی در آن شکل گرفت. با این حال از اواسط قرن دوم تا میانه قرن ششم به مدت چندین قرن هیچگونه اسکانی در جیران تپه وجود نداشت.
دوشان تپه
دوشان تپه در حد فاصل ۲۵۰ متری ضلع غربی تپه اصلی واقع شده و کاوش‌های صورت گرفته در آن سه دوره معماری از دوره آهن را نشان می‌دهد که متعلق به مهاجران صاحب سفال خاکستری است. آخرین آثار بجا مانده از این ۳ دوره، مربوط به عصر ماد‌ها است و دو دوره قبلی به نیمه دوم از هزار دوم تا زمان فرمانروایی ماد‌ها بر می‌گردد.
گوموش تپه
گوموش تپه در ضلع غربی تپه اصلی واقع شده و جیران تپه نیز در حد فاصل ۲۲۰ متری ضلع شمال غربی آن دیده می‌شود. همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم منطقه ازبکی در اراضی کشاورزی قرار دارد و متاسفانه صاحب یکی از همین زمین‌ها بر روی گوموش تپه یک ویلا بزرگ تاسیس کرده است. سفال‌هایی که در اطراف این تپه پیدا شده شباهت فراوانی به سفال‌های یافت شده در تپه سیلک کاشان، چشمه علی ری و قره تپه شهریار دارد.
مارال تپه
در ۵۰ متری دامنه غربی تپه دژ مادی (تپه اصلی) و در مسیر دوشان تپه، تپه مارال واقع شده است. در این مکان علاوه بر پیدا شدن چند گورخمره مادی، یک مصبطه بزرگ که دیرینگی آن به نیمه دوم هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح برمی گردد، یافت شده است.
تپه مرتفع ازبکی (دژ مادی)
منطقه باستانی ازبکی در اواسط هزاره دوم قبل از میلاد مسیح یک شهر وسیع و گسترده بود. در کانون این شهر و بر باقیمانده آثار ما قبل تاریخ، یک تپه که ۱۲۰۰ متر از سطح دریا و ۲۶ متر از سطح اراضی همسایه، کوشکی به مساحت ۲۲۰۰ مترمربع و با دژی بزرگ به پهنای ۷ متر احداث شد.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: محوطه باستانی باستان شناسی محوطه ازبکی ری باستان واقع شده تپه اصلی متری ضلع
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۲۷۴۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ادامه ساخت و ساز شهرداری زاکانی در پارک‌ها؛ این همه اصرار برای چی؟
بر اساس اظهارات شاهدان و ساکنان اطراف پارک لاله، با استقرار کانکس در اطراف حریم پارک، این گمانه مطرح شده که قرار است در این قسمت ساخت‌وساز شده و درختان محوطه قطع می‌شوند.
به گزارش شرق، حصار جنب ساختمان آتش‌نشانی پارک لاله، یک ماه است ساخته شده و دو سه روز است تعدادی کانکس مستقر شده است. محدوده حصار جنب ساختمان آتش نشانی پارک لاله، روبروی خیابان پورسینا قرار دارد.
دیروز تعدادی از شهروندان تهرانی دلیل این حصارکشی و استقرار کانکس را از یکی از نیروهای خدماتی پرسیدند و گفته شد که امشب برق محوطه قطع شده و عملیات ساختمانی آغاز می‌شود.
آن‌ها مدعی‌اند، در پرس‌وجو از مدیر پارک و شهرداری منطقه این پاسخ را دریافت کرده‌اند که قرار است در این نقطه از پارک فرهنگسرا ساخته شود و درختان محوطه قطع می‌شوند.
پیش از این هم کانال خبری دیده بان زیست بوم ایران که موضوع حصار کشی پارک قیطریه را هم اطلاع رسانی کرده بود اعلام کرده بخش بزرگی از پارک لاله که مملو از درختان کهنسال است به تازگی حصارکشی شده و گفته شده قرار است در آنجا «ساختمانی از طرف شهرداری»! احداث شود.
در این کانال تاکید شده با توجه به تعرضات و دستکاری‌هایی که در بوستان‌های دیگر از جمله پارک اندیشه و پارک قیطریه در حال وقوع است و پیشتر هم با حذف درختان و احداث بنا در ابن پارک صورت پذیرفته، خطر جدی است. از کنشگران و مردم می‌خواهیم که نسبت حذف عرصه مهمی از این بوستان مرکزی شهر و حذف درختان کهنسال و ارزشمند آن با حساسیت بیشتری برخورد کرده و اجازه ندهند اتفاقات گذشته و تعرضات مشابه به دیگر پارک‌ها در اینجا تکرار شود.
عکس‌هایی که در این گزارش می‌بینید، از داخل محوطه حصارکشی است.
پیگیری‌های شرق از مدیران شهری به نتیجه نرسیده پیش از این، «مهدی بابایی» عضو شورای شهر تهران هر گونه فعالیت عمرانی بر خلاف مصوبات شورا که منجر به تخریب فضای سبز و درختان شود را غیرقانونی دانسته بود.
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟